Gemeentefonds
In de maartcirculaire 2018 is een voorziening knelpunten sociaal domein opgenomen. Dit is een tijdelijke voorziening voor gemeenten, die geconfronteerd worden met een stapeling van tekorten bij de uitvoering van de taken in het sociaal domein. De voorziening wordt in 2018 gevuld met € 100 mln. vanuit de VWS-begroting en 100 mln. uit de algemene uitkering (zgn. solidariteitsheffing). Voor Den Haag betekent dit een incidenteel lagere algemene uitkering in 2018 van € 4,5 mln. Bij de raming van het gemeentefonds in het coalitieakkoord is hiermee rekening gehouden en verwerkt als bijzonder herverdeeleffect. Dit effect komt ten laste van het programma Financiën. De zorgbudgetten zijn hier niet mee belast.

De huidige raming van het gemeentefonds is op basis van de inzichten nu. Er is geen aanleiding de raming van het gemeentefonds ten opzichte van het budgettaire kader bij het coalitieakkoord aan te passen.

Balanspost aangifte BTW Compensatiefonds
De gemeente Den Haag had op 31 december 2017 een vordering op de Rijksbelastingdienst betreffende aangifte BTW-compensatiefonds over 2017 van € 112 mln. Dit bedrag is op 29 juni 2018 ontvangen.

Treasury
Informatievoorziening
De gemeenteraad wordt geïnformeerd over de benodigde korte en lange financiering en de actuele ontwikkelingen op financieringsgebied. Met raadsmededeling 2017.428 d.d. 14 november 2017 (RIS 298445) is de raad geïnformeerd over de gemeentelijke financiering in de dagelijkse praktijk, liquiditeitsprognose en de op te nemen langlopende- en kortlopende financieringsmiddelen voor het jaar 2018. In het vierde kwartaal van 2018 wordt de raad geïnformeerd over het jaar 2019.

Korte rente
De rente voor leningen van 1 tot 3 maanden is in het gehele eerste halfjaar 2018 negatief. In augustus 2018 is deze -0,30% tot -0,35%. Daardoor heeft de gemeente in het eerste halfjaar rente ontvangen over de bedragen die voor korte tijd van de banken geleend worden. Verwacht wordt dat de tarieven voor kortlopende leningen in 2018 negatief blijven.

Liquiditeitspositie
De stand van de liquiditeitspositie per 1 januari 2018 was circa € 263 mln. negatief. In juni 2018 is Den Haag toegetreden tot de verkopende aandeelhouders van de Enecoaandeelhouders. Als gevolg van een mogelijke verkoop in 2019 is niet een 20 jarige lineaire lening aangetrokken voor de financiering van de gerealiseerde investeringen in 2017, maar is in juni 2018 een lening van € 225 mln. aangetrokken met een looptijd van 1 jaar en 5 maanden tegen minus 0,31%. Mede door het aantrekken van deze lening is de liquiditeitspositie gedaald naar een tekort van circa € 135 mln. In §5.3 gaan we uitgebreid in op de liquiditeitspositie van de gemeente Den Haag.

Lange termijn financieringsplanning/Effectiviteit derivaten
Een belangrijke eis die aan derivaten wordt gesteld is dat de financiering ook daadwerkelijk nodig is, zodat op termijn geen onnodige leningen worden aangetrokken (effectiviteit). Uit de reguliere analyse, waarbij ook de toekomstige investeringen en de opgenomen langlopende leningen (zie onderdeel actuele liquiditeitsprognose) zijn meegenomen, blijkt dat de verwachte financieringsbehoefte in 2031 hoger is dan de nominale waarde van het afgesloten derivaat. Dat betekent dat de bestaande derivaten effectief zijn.

Bijstortverplichting Derivaten contracten (Collateral)
De bijstortverplichting geldt als een zekerheidsstelling. Bij faillissement van één van de partijen valt de waarborgsom tussentijds vrij, zodat het derivaat zonder verlies kan worden afgewikkeld. Maandelijks vindt uitwisseling plaats van het verschil tussen de actuele marktwaarde van het derivatencontract (dat is de waarde op enig moment en fluctueert met de rentestand) en de contractuele waarde. Dit verschil wordt als tijdelijke waarborgsom op een aparte bankrekening gestort. Omdat de korte rente negatief is betaalt de gemeente rente over de gestorte waarborgsom.

Onderstaand een overzicht van het verloop van de bijstortverplichting vanaf eind januari 2018 tot en met eind juli 2018. De omvang van de bijstortverplichting is afhankelijk van de hoogte van de lange rente aan het eind van iedere maand.

Belegging Fonds Uiver
Fonds Uiver 2006 is een belegging van de gemeente die voortvloeit uit de verkoop van voormalige woningbouwleningen. Deze beleggingen bestaan nog uit twaalf obligaties van de BNG Bank (triple A rating) en één obligatie van LlOYDS TSB Bank (single A-rating) met een boekwaarde van circa € 124 mln. Het fonds wordt beheerd door ASR Vermogensbeheer. In 2018 gaan de onderliggende obligaties over naar de gemeente Den Haag om de jaarlijkse beheerskosten te verlagen. Dit levert geen financieel risico op voor de gemeente Den Haag en ook geen risico vanuit schatkistbankieren.

Dividenden deelnemingen
In de begroting is € 19 mln. aan dividendinkomsten geprognosticeerd. De inkomsten zijn inmiddels gerealiseerd. Het dividend is van Eneco en Stedin is ongeveer € 2,9 mln. hoger, BNG € 2,5 mln., HMS € 1,2 mln. en HTM Beheer € 2,1 mln., totaal € 8,7 mln. In de voorjaarsnota 2018 en het coalitieakkoord 2018 – 2022 hebben we u hier al over bericht en de voordelen zijn als onderdeel van het budgettaire kader bij het coalitieakkoord in de begroting verwerkt.

Erfpacht
Per 1 juli 2018 beheert de gemeente Den Haag 73.298 rechten van erfpacht en circa 60% van deze rechten hebben een eeuwigdurend afgekochte canonverplichting. In de eerste vijf maanden is het aantal rechten per saldo met 99 rechten van erfpacht toegenomen. Deze toename is grotendeels veroorzaakt door splitsingen van bestaande rechten en nieuwe uitgiften in erfpacht. Er zijn 22 nieuwe uitgiften voor een bedrag van € 13,7 mln. geactiveerd. De canonverplichting van deze uitgiften is grotendeels eeuwigdurend afgekocht. Op dit moment hebben de gronduitgiften voornamelijk betrekking op de grote bouwprojecten (onder andere Sportcampus Zuiderpark, Theatergebouw aan het Spui, Villapark Ockenburgh en Leemansplein Vijverhof fase 1) in Den Haag. Naar verwachting zal dit ook gelden voor de resterende periode van 2018.

Rechten van erfpacht met een eeuwigdurende looptijd tegen canonbetaling hebben om de vijf jaar een canonherziening. Hierdoor kan de hoogte van de canonverplichting (sterk) wijzigen Tot op heden hebben 1.014 rechten van erfpacht een canonherziening gehad. In de resterende periode van 2018 zullen er nog circa 1.432 rechten een canonherziening krijgen. Na de herzieningen zullen de erfpachters aanzienlijk minder canon gaan betalen. Het canonpercentage wordt namelijk na de herziening aangepast van 3,3% naar 1,5%.

Volgens het erfpachtbeleid moet de gemeente Den Haag twee à drie jaar voordat een tijdelijk erfpachtcontract afloopt aan de erfpachters haar standpunt omtrent heruitgifte bekendmaken. In geval van heruitgifte moet er een gemeentelijk aanbod worden verstuurd. Daarom hebben de erfpachters met een aflopend erfpachtrecht in 2018, 2019 en 2020 in Vogelwijk, Klattepark, Belgisch Park en Zichtenburg eind 2017 en begin 2018 een aanbod tot heruitgifte van de gemeente ontvangen. In totaal gaat het om circa 475 rechten van erfpacht. Tot op heden heeft meer dan de helft van de erfpachters het aanbod geaccepteerd met canonbetaling vanaf de afloopdatum. Dit jaar zullen de geaccepteerde aanbiedingen juridisch afgehandeld worden. Verder zullen de erfpachters met een aflopend erfpachtcontract, die het gemeentelijke aanbod niet hebben geaccepteerd, in 2018 een eindaanbieding tot heruitgifte van de gemeente ontvangen. Dit traject zal na de zomer gestart worden. Per saldo gaat het om 18 rechten van erfpacht.

Daarnaast zijn er 139 afkoopsommen vanuit de bestaande rechten van erfpacht gerealiseerd. De afkoopsommen zijn gerealiseerd vanuit de verzoeken van erfpachters en met name na de 1 ^e uitgifte, heruitgifte of omzetting. Het niveau van de afkoopsommen kan hoger uitvallen, omdat er nog verzoeken voor heruitgifte en eeuwigdurende afkoop door de erfpachters aangevraagd kunnen worden.

Ten slotte is het bestaande beleid voor verkoop van bloot eigendom voortgezet en zijn er 26 verkopen gerealiseerd. Deze verkopen betreffen alleen de functie wonen en met name in het midden- en bovensegment.

Trend en overige gemeentebrede reserveringen
Post onvoorzien
Het BBV schrijft voor dat gemeenten een post onvoorzien begroten. De post onvoorzien bedraagt in de begroting € 0,78 mln. De verwachting is dat in dit lopende uitvoeringsjaar de post onvoorzien niet wordt ingezet.

Motie bestemmingsreserve allocatie incidentele middelen
In de gemeenteraadsvergadering van 29 juni 2017 is bij de bespreking van de Programmarekening 2016 een motie bestemmingsreserve allocatie incidentele middelen aangenomen. Met de raadsmededeling BSD/2017.678 Is voorgesteld om de motie langs de volgende twee sporen aan te pakken:

1.   In het halfjaarbericht en de programmarekening wordt meer inzicht geboden in de reserve allocatie incidentele middelen;
2.   In het vervolgonderzoek bestemmingsreserves wordt de reserve allocatie incidentele middelen betrokken.

De raad wordt met een raadsmededeling geïnformeerd over de uitkomsten van het vervolgonderzoek bestemmingsreserves. Deze mededeling wordt ingediend met het halfjaarbericht 2018 en de begroting 2019 - 2022.

Dienstverlening primair proces
In deze activiteit zijn de baten en lasten van de exploitatie van de parkeergarages Spui en Lutherse Burgwal opgenomen, de huisvestingskosten van de Bibliotheek, het college van B & W en de raad en de werkzaamheden van het risicomanagement (verzorgen van verzekeringen van panden en andere eigendommen, het herverzekeren en het dragen van eigen risico).
Naar verwachting wordt het begrote saldo op dit programma onderdeel gerealiseerd. Wel is er sprake van een nadeel in de exploitatie van de parkeergarage Spui als gevolg van de gedeeltelijke sluiting door hijsbewegingen bij de bouw van het OCC. Bij het opstellen van de begroting 2018 waren deze ontwikkelingen nog niet bekend. Hierdoor is de opbrengst in de begroting hoger geraamd dan nu wordt voorzien. In de afdeling verzekeringen wordt echter een voordeel van de zelfde omvang verwacht, waardoor het nadeel van de parkeergarage gecompenseerd kan worden.